राना..

"तात्यासाब, ये बॉटल में पिने का थंडा पानी भरके दो ना.."

रिकामी पाण्याची बाटली घेऊन नबिला आमच्या बारवर यायची. मग मी तिला बर्फाचं थंडगार पाणी त्या बाटलीत भरून द्यायचो..

शफाक आणि नबिला..
मुंबैच्या कोंग्रेसहाऊस येथील कोठ्यावर रोज रात्री प्रत्येक आपाच्या कोठ्यावर शफाक गुलाबाची फुलं आणि मोगर्‍याचे गजरे विकायला यायचा.. जी उमराव अमीर मंडळी कोठ्यावर गाणं ऐकायला बसलेली असतील त्यांना तो ही गुलाबाची फुलं आणि मोगर्‍याचे गजरे विकायचा.. मग ती मंडळी आपापल्या लाडक्या तवायफांना ती गुलाबाची फुलं द्यायची, हाताला गजरे बांधायची..

शफाक रोज दादरच्या फुलबाजारात जाऊन भरपूर गुलाबाची फुलं आणि मोगर्‍याच्या कळ्या आणायचा आणि मग दिवसभर नबिला ते गजरे विणायची.. रात्री नऊ - साडे नऊ वाजले की शफाक काँग्रेस हाऊसला हजर व्हायचा..

आमच्या बारच्या मागेच त्यांचं खोपटं होतं.. तिथे शफाक-नबिलाचा आणि त्यांच्या २-३ कच्च्याबच्च्यांचा संसार चालायचा.. त्यांची मोठी मुलगी राना दहावीमध्ये होती..चांगली हुशार आणि चुणचुणीत होती..
मोगर्‍याचे गजरे आणि गुलाबाची फुलं यातून त्यांची कमाई मात्र भरपूर व्हायची.. कारण ती गुलाबाची फुलं आणि मोगर्‍याचे गजरे शफाक कोठ्यावरच्या तवायफबाजांना भरपूर चढ्या भावात विकायचा..

त्यांची दहावीतली मुलगी राना एकदा संध्याकाळी माझ्या बारमध्ये आली.. संध्याकाळच्या वेळेला ही इथे का? हा प्रश्न मला पडला.. रानाच्या हातात दहावीच्या बीजगणिताचं पुस्तक होतं आणि त्यातला Quadratic equation चा एक प्रॉब्लेम घेऊन ती तो मला विचारायला आली होती..!

फोरासरोडच्या देशीदारूच्या एका बारचा कॅशियर अभ्यंकर, आणि त्याला तवायफांच्या कोठ्यावर गजरे विकणार्‍या शफाक-नबिलाची चुणचुणीत मुलगी राना बीजगणित विचारायला आलेली होती..!

अजब प्रकार होता..!

मी माझ्या कुवतीनुसार तिला तो Quadratic equation चा प्रॉब्लेम बरोब्बर सोडवून दिला होता.. राना आनंदित झाली होती..

"तुझे कैसे पता.. की मै तुझे मदद कर सकता हू..?" -- मी तिला विचारलं..

"अम्मी ने कहा.. आप पढे-लिखे हो.. आप जानते होंगे.."

रानाने मनमोकळं हसून उत्तर दिलं होतं. मला खूप कौतुक वाटलं त्या पोरीचं.. मी तिला एक थंडा पाजला..
त्यानंतरी ८-१० वेळेला राना मला गणित विचारायला आली होती.. पोरगी खरंच हुशार होती.. काही एक चांगलं शिकायची जिद्द असलेली होती.. फोरासरोडच्या त्या भयाण दुनियेत राना म्हणजे चिखलात उगवलेलं एक कमळंच म्हणावं लागेल..

एके दिवशी रानाने माझ्याकरता स्वत:च्या घरून अंडाभूर्जी करून आणली होती.. एकदा खिमापाव घेऊन आली होती..

दिवस चालले होते, राना शिकत होती.. मी तिच्याकडे केवळ दहावीतली एक कष्टाळू विद्यार्थिनी म्हणून पाहात होतो.. पण या माझ्या कल्पनेला धक्का बसला जेव्हा तिचे आईवडील शफाक आणि नबिला मला मुद्दाम भेटायला आले तेव्हा..!

"तात्यासाब, राना अगर आपके यहा आए तो उससे बात मत करना.. आपकी कुछ गलती नही है..लेकीन अल्ला के लिये उससे कुछ बात मत करना.."

मला काही कळेचना..

"तात्यासाब, बुरा नही मानना.. लेकीन राना मोहोब्ब्त करने लगी है आपसे.. हम उसके माबाप है.. हम उसके दिल की बात समझ सकते है.. लेकीन वह अभी नासमझ है..जो बात हो नही सकती वो हो नही सकती.. बस..!"

बाझवला.. दहावीतली नासमजझ पोर गणिताच्या तात्यामास्तरांवर चक्क भाळली होती..?

पण ते वयच वेडं असतं.. फोरासरोडच्या त्या दुनियेत, जिथे ती वाढली, दहावीपर्यंत उत्तम शिकली होती..तिला एका सुशिक्षित घरातल्या, सभ्य, शिकलेल्या व्यक्तिबद्दल, तिच्याशी आपुलकीने बोलणार्‍या व्यक्तिबद्दल आपुलकी, प्रेम वाटणं ही काही अशक्य गोष्ट नवह्ती.. कुणाचं मन कुठे आधार शोधेल हे काही सांगता यायचं नाही..!

परंतु त्यानंतर राना विशेष कधी मला भेटायला आलीच नाही.. फार तर एकदोनदाच आली असेल.. तिचे आईवडील जे तिच्याबद्दल बोलले होते ते तिच्या डोळ्यात मला स्पष्ट दिसत होतं..!

परंतु नंतर मात्र फारशी आली नाही.. तिला बहुतेक घरूनच तंबी मिळालेली असणार..! मीही तो विषय तिथेच सोडला होता, कारण मला मुळात त्यात कधीही इंटरेस्टच नव्हता..

राना काही यायची नाही परंतु शफाक आणि नबिला मात्र नेहमी मला आदाब करायचे..

पुढे फोरास रोड सुटला, देशीदारू बार सुटला..

शफाक आणि नबिला दोघेही अशिक्षित होते..परंतु त्यांची वागणूक किंवा समझदारी ही खूपच स्पृहणीय होती..
रानाचा आता निकाह झाला असणार.. शफाकची ती झोपडीही आता पाडली.. तो दुसरीकडे कुठेतरी राहतो.. रोशनआपच्या कोठ्यावर एकदा फुलं विकताना दिसला होता परंतु आमची काही बोलाचाली झाली नाही..
मुंबैचा अंधारलेला फोरास रोड.. आणि तेथील काळी, गलीच्छ परंतु तितकीच अनोखी दुनिया.. आणि त्या दुनियेत राना नावाची माझ्यावर जीव असलेली एक मुलगी..!

-- तात्या अभ्यंकर..