जीवन डोर तुम्ही संग बांधी..! (अवांतर - रौशनी, पुढची पिढी!)

पूर्वसंदर्भ -    रौशनी..१
                    रौशनी..२
                    रौशनी..३
                    रौशनी..४
                    रौशनी..५  (अपूर्ण..)


पूर्वसंदर्भ -    ए मालिक तेरे बंदे हम! (रौशनी - अवांतर..!)


खूप वर्ष झाली फोरास रोड सोडल्याला! तेथील मी नौकरी करत असलेला झमझम देशी दारू बार, रोजच्या मारामार्‍या, गुंड, पोलिस, दारुवाले, मटकेवाले, आसपासच्या रांडा अन् त्यांचे भडवे, ती रौशनीची चाळ, ती रौशनी, रौशनीच्याच परिचयातली अजून एक कुणीशी मावशी (आम्ही तिला परवीनदिदी म्हणत असू,) आणि परकर पोलक्यात पाहिलेली आमच्या रौशनीची मुलगी नीलम!


एकदा केव्हातरी फॉकलंड रोडवरील दिल्ली दरबार हॉटेलच्या बाहेर मन्सूर भेटला होता. रांडांकरता बिर्याणी पॅक करून घेऊन चालला होता! मला तिथे पाहताच,


"अरे तात्यासाब आप? कैसे है?"असं ओरडत आनंदाने गळ्यात पडला होता.


"साला भोसडिके मन्सूर तू! कितने सालो बाद मिल रहा है?! चल, बिर्यानी खायेंगे..!" असं म्हणून मी मन्सूरला बिर्याणी खिलवली. रौशनीच्या आठवणी निघाल्या.


"तात्यासाब, नीलम अब परवीनदिदीके कोठेपे नाचती है. अपने बनारसी चालमैइच लगता है परवीनका कोठा!"


"अल्ला की मेहेरबानीसे नीलम अब बडी हो गई है, अच्छी खानेखिलाने लायक हो गई है! गातीभी अच्छा है!" असं म्हणून भडवा छद्मीपणे हसला होता!


"और ठुमकेभी भोत सही लगाती है! साला, यू पैसा उडता है..!" मन्सूर.


अच्छी खानेखिलाने लायक हो गई है! ??


पण दोष मन्सूरचा नव्हता! तो अजून त्याच वस्तीत रांडांच्या पाठीला साबण चोळण्याचं काम करत होता. मी तेथून बाहेर पडलो होतो! पुन्हा माझ्या पांढरपेशा, सुसंस्कृत, सभ्य समाजात!


नीलम!


आमच्या रौशनीची पोर. एका जमान्यात मी त्या पोरीचे खूप लाड केले होते! लहानपणीची "तात्यासाब..." म्हणून गळ्यात पडणारी नीलम मला आठवली. तेव्हा मन्सूरपासून ते रौशनीपर्यंत सर्वजण मला "तात्यासाब" याच नावाने ओळखत असत. त्यामुळे भाबडी लहानगी नीलमही मला 'तात्यासाब'च म्हणे! :)


आज काही कामानिमित्त मुंबई सेन्ट्रलला गेलो होतो आणि अचानक जुन्या आठवणी जाग्या झाल्या! डेअरी मिल्कचं एक चॉकलेट खरेदी केलं आणि सरळ एक टॅक्सी पकडली आणि म्हटलं,


"चलो बनारसी चाल. फोरास रोड!"


बनारसी चाळ जवळच होती. माझं सुसंस्कृत, पांढरपेशा मन पुन्हा एकदा चरकलं! आज कित्येक वर्षांनी पुन्हा त्या कोठ्याच्या पायर्‍या चढत होतो! बनारसी चाळ हा कोठा आहे, जिथे मुजरा होतो, गाणंबजावणं होतं. तिथे शरीरविक्रय तेव्हाही होत नसे, आजही होत नाही!


पहिल्या मजल्यावरील परवीनदिदीच्या कोठ्यावर गेलो. परवीनही आता हयात नसल्याचं समजलं.


खोलीत शिरलो. दोनचार तरण्याताठ्या नर्तिकांनी माझं स्वागत केलं, या बसा म्हटलं! त्यांना वाटलं कुणी पाहुणा आला आहे मुजरा बघायला!


"नीलम कहा है? यहीपे रेहती है ना?"


असं विचारलं तितक्यात आतल्या खोलीतून नीलमच बाहेर आली! रौशनीची मुलगी! खूप वर्षांनी तिला पाहात होतो. रंगरुपाने रौशनीसारखीच गोरी दिसत होती, सुरेख दिसत होती!

"पेहेचाना??"


क्षणभर विचार करून "तात्यासाब.." असं म्हणत तेव्हा जशी पडायची तशी आताही गळ्यात पडली! मीच क्षणभर हबकलो. तेव्हाची नीलम खूप लहान होती, परकर-पोलक्यातली होती!


खूप आनंद झाला होता पोरीला. मी खिशातनं डेअरी मिल्कचं चॉकलेट काढलं आणि तिला दिलं! पाणी आलं पोरीच्या डोळ्यात!


चहा झाला.


"तात्यासाब क्या सुनोगे?"


"मन्सूर बोल रहा था की तुम बहोत अच्छा गाती हो!"


मी तिला थोडं गायचा आग्रह केला. मलाही तिथे फार वेळ बसायचं नव्हतंच! तसं म्हटलं तर आता तिथे काय संबंध माझा??


"बस मुझे अब जाना है दो-पाच मिनिटमे. कुछभी सुनाओ, लेकीन पुराना..!"


"पुराने गाने तो मै बहोत कम जानती हू. फिरभी आपके लिये एखाददुसरा गा दुंगी! अभी मुजरा शुरू होनेमे वक्त है. बाजिंदे-साजिंदे नही है!"


अस म्हणून 'जीवन डोर तुम्ही संग बांधी..' या लतादिदीच्या एका सुरेख गाण्याची दोन कडवी तिने गुणगुणली! आपल्या उत्सुकतेकरता लतादिदीचं मूळ गाणं इथे ऐकता येईल. छान गायली पोरगी. आईने तिला थोडंफार गाणं शिकवलं होतं!


"बस अब चलुंगा!"


"तात्यासाब दुबारा कब आओगे? आओगे ना? जरूर आना..!"


तिच्या त्या 'आओगे ना?' या प्रश्नाच्या टोनमध्ये मला तिची ममत्वाची भूक जाणवली! अगदी विलक्षण जाणवली! कारण तिच्या ठुमक्यांकडे हावरेपणाने बघणारा मी कुणी तिचा गिर्‍हाईक नव्हतो! मी तिथे गेलो होतो तो तिच्या आईच्या ओळखीचा कुणीतरी होतो म्हणून..! 

असो..


काय साला जमना असतो पाहा! काही वर्षांपूर्वी मी त्याच खोलीत रौशनीकडून 'ए मालिक तेरे बंदे हम..' ऐकलं होतं आणि आज तिच्या पोरीकडून त्याच खोलीत 'जीवन डोर तुम्ही संग बांधी..' ऐकलं!


पुन्हा तिथे जाईन की नाही हे मला माहीत नाही!


-- तात्या अभ्यंकर.